Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2024

Ημερίδα για το δάσος του Σέιχ Σου και το Flyover

"Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του Flyover", ήταν το θέμα εισήγησης στην πολύ μαζική διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο: «Κλικ, προστάτευσε τη σχέση σου με το δάσος!: Η περίπτωση του Σέιχ Σου!», που διοργάνωσαν στις 27.2.2024, το Περιφερειακό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κ. Μακεδονίας "Κλικ, προστάτευσέ το!" σε συνεργασία με τα ΚΕΠΕΑ Θέρμης και KEΠΕΑ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου.

Το αρχείο της παρουσίασης εδώ:

https://www.researchgate.net/publication/378498014_Periballontikes_epiptoseis_apo_ten_kataskeue_kai_leitourgia_tou_Flyover?fbclid=IwAR1ohCvFJIvJz_jeWxRbHePeZeuCTZXNLnf9CeTSvOYURuZ80Df377P3WgA


Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2024

Εκδήλωση για το Flyover, Τούμπα, 21.2.2024

Σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Τούμπας πραγματοποιήθηκε χθες, 21.2.2024, η εκδήλωση με γενικό θέμα: "Flyover: πώς θα σταματήσουμε τον κυκλοφοριακό εφιάλτη - Οι καταστροφικές επιπτώσεις του έργου στο βιοτικό επίπεδο και το περιβάλλον. Oι εναλλακτικές προτάσεις".

Εισηγήθηκαν:

- Χρίστος Ταξιλτάρης, ομότιμος καθηγητής συγκοινωνιακών έργων ΑΠΘ

- Κώστας Νικολάου, διδάκτωρ περιβαλλοντολόγος, τ. επισκέπτης καθηγητής ΑΠΘ

- Χριστίνα Μακνέα, χημικός μηχανικός, αρχιτέκτονας τοπίου, μέλος κεντρικής αντιπροσωπείας ΤΕΕ

- Αλέξης Αδαμίδης, νομικός σύμβουλος συνοικισμού Κωνσταντινοπολιτών.

Συντόνισε: η Ρένα Μεζιλτσόγλου.

Διοργάνωσαν:

Η Πρωτοβουλία κατοίκων Μαλακοπής, ο Σύνδεσμος Κωνσταντινουπολιτών, η Πρωτοβουλία κατοίκων Κρυονερίου, ο Σύλλογος Δρομέων Υγείας Θεσσαλονίκης, η Επιτροπή Προστασίας Σέιχ Σου και η Πρωτοβουλία κατοίκων Πυλαίας.

Βιντεοσκοπημένη η εκδήλωση εδώ: 

https://thepressproject.gr/metadosi-tis-ekdilosis-flyover-pos-tha-stamatisoume-ton-kykloforiako-efialti-oi-katastrofikes-epiptoseis-tou-ergou-sto-viotiko-epipedo-kai-to-perivallon-oi-enallaktikes-protaseis/?fbclid=IwAR2d2L8xnEqcv3Xod5cMEIfybXlgjECn38wI0Rj5DxcqR73BK5a6AdBnMN0


Στο Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης για το Flyover

Ομιλία στο Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, στην ειδική συνεδρίαση με μοναδικό θέμα την υπερυψωμένη περιφερειακή οδό - Flyover, που έγινε στις 20.2.2024.

Το βιντεοσκοπημένο αρχείο εδώ:

https://www.facebook.com/100007627714099/videos/2855301551290347


Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024

Στο "The Press Project" για τις επιπτώσεις του Fly Over στη Θεσσαλονίκη και τις εναλλακτικές λύσεις

Στον ραδιοφωνικό σταθμό "The Press Project", στην εκπομπή "Φάρμα των Ζώων", συζητήσαμε σήμερα (14.2.2024) με τους δημοσιογράφους Θάνο Καμήλαλη και Νεκταρία Ψαράκη για τις επιπτώσεις του Fly Over στη Θεσσαλονίκη και τις εναλλακτικές λύσεις.

Το βιντεοσκοπημένο αρχείο εδώ:

https://www.youtube.com/watch?v=HGIEXu6ppFc


Τρίτη 13 Φεβρουαρίου 2024

Επιπτώσεις στην κυκλοφορία, την ατμόσφαιρα και την υγεία από την επιχειρούμενη υπερυψωμένη περιφερειακή οδό - Flyover στη Θεσσαλονίκη

του Κώστα Νικολάου στο The Press Project, 12.2.2024


1. Η γενική κατάσταση της κυκλοφορίας και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη πριν την έναρξη εργασιών του Flyover

Οι περισσότερες μετακινήσεις των κατοίκων της Θεσσαλονίκης γίνονταν μέχρι περίπου το 1990 με το μοναδικό μέσο μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ), που διαθέτει μέχρι και σήμερα η πόλη, δηλαδή, τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ. Αυτό ανατράπηκε τη δεκαετία 1990-2000 και από τότε οι περισσότερες μετακινήσεις γίνονται με ΙΧ, με την αναλογία αυτή να χειροτερεύει συνεχώς σε βάρος των ΜΜΜ μέχρι και σήμερα [1].

Παρά την κυριαρχία κάποτε των ΜΜΜ, η πόλη είχε πρόβλημα κυκλοφοριακό και ιδίως ατμοσφαιρικής ρύπανσης με πολύ υψηλές συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια [2,3].

Η κατάσταση βελτιώθηκε ελαφρώς με τις εξής κυρίως επιλογές: την κατασκευή της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Οδού, τη μεταφορά των σταθμών ΚΤΕΛ εκτός πόλης, τη μείωση της ηλικίας των λεωφορείων του ΟΑΣΘ, την απαγόρευση κυκλοφορίας φορτηγών εντός πόλης χωρίς άδεια και με υποχρεωτική χρήση από αυτά της περιφερειακής και τη σταδιακή βελτίωση της ποιότητας του πετρελαίου κίνησης.

Οι επιλογές αυτές ήταν και αποδείχθηκαν ανεπαρκείς με βάση τις γνώσεις της συγκοινωνιακής και της περιβαλλοντικής επιστήμης.

Προσθέτοντας άλλη μια οδό, την Περιφερειακή, δόθηκε κι άλλος χώρος στα ΙΧ. Είναι γνωστό όμως από τη συγκοινωνιακή επιστήμη, ότι όσο περισσότερος χώρος δίδεται στα ΙΧ, τόσο περισσότερα ΙΧ τείνουν να τον καταλάβουν (θεμελιώδης νόμος της κυκλοφοριακής συμφόρησης) [4].

Στο προκύπτον κυκλοφοριακό πρόβλημα, τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ δεν είχαν ούτε τις κατάλληλες λεωφορειολωρίδες για να κινούνται γρήγορα, ούτε τον απαραίτητο αριθμό (μειώνονταν συνεχώς), ούτε τηρήθηκε η χαμηλή ηλικία τους για να είναι αξιοπρεπή και χαμηλών εκπομπών ρύπων. Κινούνται πλέον πολύ αργά, συνωστίζονται υπερβολικά οι επιβάτες και εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες ρύπων. Απαξιωμένα πλήρως δίνουν την κυριαρχία στα ΙΧ κάθε χρόνο όλο και περισσότερο.

Από την άλλη πλευρά, η Εσωτερική Περιφερειακή Οδός υπάρχει για να καλύπτει ανάγκες της πόλης και γι’ αυτό βρίσκεται σε επαφή με την πόλη. Όμως, δέχεται και διαμπερή κυκλοφορία από βαρέα οχήματα (φορτηγά και άλλα οχήματα επαγγελματικής χρήσης), που τη χρησιμοποιούν για να παρακάμψουν την πόλη, αφού οι μετακινήσεις τους δεν αφορούν τη Θεσσαλονίκη. Αυτό οδηγεί σε υπερφόρτωση της Περιφερειακής, κυκλοφοριακή συμφόρηση και υπερβάλλουσα ατμοσφαιρική ρύπανση σε όλη την πόλη και ιδίως στις παρακείμενες περιοχές [5,6].


2. Ο ολοκληρωμένος κυκλοφοριακός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός, που υπάρχει εδώ και χρόνια

Το πρώτο -και μοναδικό μέχρι σήμερα- ολοκληρωμένο σχέδιο για το Πολεοδομικό Συγκρότημα και την Περιαστική Ζώνη της Θεσσαλονίκης ήταν η Γενική Μελέτη Μεταφορών και Κυκλοφορίας του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (ΟΡΘ) [7]. Η μελέτη ολοκληρώθηκε το 2000 και περιελάμβανε πλήρη και συστηματική καταγραφή των συνηθειών μετακινήσεων, τεκμηριωμένη πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών και ολοκληρωμένο δίκτυο έργων (Master Plan) με προτάσεις έργων σε όλους τους τομείς των μεταφορών και χρονική κατανομή έργων και κονδυλίων.

Σε αυτήν τη μελέτη στηρίχθηκαν κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά όλες οι προσεγγίσεις στα επόμενα χρόνια, όπως το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης, που εκπονήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης το 2014 (με μελέτες ολοκληρωμένου σχεδιασμού οικονομικού, κοινωνιολογικού, χωροταξικού, πολεοδομικού, συγκοινωνιακού, περιβαλλοντικού) [8], καθώς και το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας για τη Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης που εκπόνησε το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ) το 2015 [9].

Με βάση τον προαναφερόμενο ολοκληρωμένο σχεδιασμό, προέκυψε ότι αυτό που η πόλη έχει ανάγκη, κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά, είναι κυρίως δύο συνδυασμένες επιλογές:

1) Ευρεία και άμεση προώθηση των ΜΜΜ ώστε να καταστούν κυρίαρχα σε σχέση με τα ΙΧ, που να περιλαμβάνει:

- Λεωφορειολωρίδες, προτεραιότητα στη φωτεινή σηματοδότηση, λεωφορειακές γραμμές ταχείας εξυπηρέτησης

- Δημιουργία δικτύου Τραμ

- Διασύνδεση Μετρό/Τραμ/Λεωφορείων με δημιουργία χώρων μετεπιβίβασης

- Σύστημα θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας στον Θερμαϊκό

- Πεζοδρομήσεις και αναπλάσεις δημόσιου χώρου

- Δίκτυο Ποδηλατοδρόμων.

Ο σχεδιασμός ανέδειξε ως προτεραιότητα την άμεση δραστική αύξηση των απαραίτητων αξιοπρεπών και χαμηλής ρύπανσης λεωφορείων, που να κινούνται σε ένα πλήρες και ολοκληρωμένο δίκτυο λεωφορειολωρίδων (προστατευμένων με εμπόδια) αποκλειστικής κυκλοφορίας για τα λεωφορεία, απλωμένο σε όλη την πόλη και με προτεραιότητα σε όλες τις διασταυρώσεις (με διπλή φωτεινή σηματοδότηση και αξιοποιώντας υπάρχουσες εφαρμογές τηλεματικής) έναντι όλων των άλλων οχημάτων [10,11].

Με αυτήν την επιλογή, τα λεωφορεία θα κινούνται απρόσκοπτα όπως ένα μετρό, χωρίς εμπόδια και έξω από τη γενικότερη κυκλοφοριακή κίνηση και την όποια κυκλοφοριακή συμφόρηση. Αυτό θα φέρει κυριαρχία των ΜΜΜ έναντι των ΙΧ, χωρίς κανένα διοικητικό μέτρο. Η επιλογή αυτή συμβάλλει στην άμεση αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού, ώσπου να κατασκευαστεί στην πόλη ένα πλήρες δίκτυο τραμ, που θα αναβαθμίσει οριστικά την κυριαρχία των ΜΜΜ.

2) Μια Εξωτερική Περιφερειακή Οδό, σε σημαντική απόσταση από την πόλη, στην οποία θα διοχετευθεί όλη η διαμπερής κυκλοφορία (βαρέων οχημάτων κλπ), που θα τη χρησιμοποιούν για να παρακάμπτουν την πόλη, αφού οι μετακινήσεις τους δεν αφορούν τη Θεσσαλονίκη. Θα είναι ουσιαστικά η συνέχεια της Εγνατίας Οδού και με τα ίδια χαρακτηριστικά.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η σημερινή Περιφερειακή ονομάζεται Εσωτερική Περιφερειακή Οδός. Επιστημονικά είχε σχεδιαστεί ότι προφανώς χρειάζεται να υπάρξει και μια Εξωτερική Περιφερειακή Οδός. 


3. Η δρομολόγηση της Υπερυψωμένης Ταχείας Λεωφόρου (Flyover)

Αντί των προαναφερόμενων δύο επιλογών, βασισμένων στον ολοκληρωμένο συγκοινωνιακό και περιβαλλοντικό επιστημονικό σχεδιασμό, δρομολογήθηκε η Υπερυψωμένη Ταχεία Λεωφόρος (Flyover) [12] στην Ανατολική Εσωτερική Περιφερειακή Οδό Θεσσαλονίκης και σε άμεση επαφή με την πόλη, στην οποία δεν θα μπορούν να κυκλοφορήσουν βαρέα οχήματα, παρά μόνον ΙΧ.

Επαναλαμβάνεται το ίδιο συγκοινωνιακό λάθος: προστίθεται δηλαδή, άλλη μια οδός, δίνοντας κι άλλο χώρο στα ΙΧ, ενώ ήδη είναι γνωστό και έχει αποδειχτεί τόσο ερευνητικά όσο και στο πεδίο (διεθνώς και στην Ελλάδα), ότι όσο περισσότερος χώρος δίδεται στα ΙΧ, τόσο περισσότερα ΙΧ τείνουν να τον καταλάβουν [4].

Εκτιμάται ότι τελικά θα διέρχονται περιφερειακά περίπου 220 χιλιάδες αυτοκίνητα συνολικά κάθε μέρα, ενώ για την κατασκευή του θα καταστραφούν συνολικά 82.000 τ.μ. περιαστικού δάσους. Ένας μεγάλος αριθμός οχημάτων θα έρθει να προστεθεί στον υπάρχοντα εκπέμποντας ακόμα περισσότερους ρύπους στην ατμόσφαιρα, τους οποίους η απόγειος αύρα που έρχεται από το βουνό θα τους μεταφέρει σε όλη την πόλη (βλ. Εικόνα 1).

 


Εικόνα 1. Οι ρύποι που θα εκπέμπονται από την κυκλοφορία οχημάτων στον Flyover, θα μεταφέρονται από την απόγειο αύρα στην ατμόσφαιρα όλης της πόλης.


Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ιδιωτικών Επενδύσεων και Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΓΓΙΕ & ΣΔΙΤ), το έργο με τον επίσημο τίτλο «Αναβάθμιση Εσωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης», ενώ εμφανίζεται με κατασκευαστικό κόστος 382 εκατομμυρίων ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) και «κόστος επένδυσης» 483,5 εκατομμύρια ευρώ, θα αποπληρωθεί από το Δημόσιο με ένα συνολικό ποσό που φτάνει στο ύψος του 1,55 δισ. ευρώ. Αυτό είναι το ποσό που προκύπτει εάν προστεθούν οι πληρωμές διαθεσιμότητας τις οποίες θα καταβάλει το Δημόσιο στους ιδιώτες στην περίοδο 2026 - 2052.


4. Οι δυνατότητες του Μετρό

Παράλληλα, προβάλλεται στον δημόσιο διάλογο το επιχείρημα ότι συνδυαστικά με τον Flyover το Μετρό θα λύσει το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης.

Τι ακριβώς μπορεί να συμβεί την επόμενη μέρα της λειτουργίας του Μετρό, δηλαδή, της γραμμής των 9,6 χλμ, όταν αυτή θα δοθεί σε κυκλοφορία;

Αυτό που δεν θα συμβεί σίγουρα, είναι η εξάλειψη του κυκλοφοριακού προβλήματος. Το συγκεκριμένο Μετρό με τα συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά του και τη μεταφορική του δυνατότητα θα επιδράσει κυρίως στη ζώνη όδευσης και επιρροής του έργου. Η αλλαγή αυτή θα προέλθει κατά 85% από τους κατοίκους που σήμερα μετακινούνται έτσι κι αλλιώς με τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ (μεταστροφή των μετακινήσεων κατοίκων από ΜΜΜ σε ΜΜΜ).

Έχει προσδιοριστεί ότι μόνον ένα 15% των κατοίκων που σήμερα χρησιμοποιούν ΙΧ θα στραφούν στο Μετρό, κι αυτό το ποσοστό αφορά μόνον όσους κατοικούν κατά μήκος της γραμμής του Μετρό. Στο σύνολο της πόλης, η βελτίωση του κυκλοφοριακού (με μεταστροφή από τα ΙΧ στο Μετρό) δεν μπορεί να ξεπεράσει το 5%.


5. Οι ήδη διαπιστωμένες επιπτώσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση από την κατασκευή του Flyover

Ποιά ήταν ακριβώς η ποιότητα του αέρα της πόλης (με τις συνεπαγόμενες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων) πριν την έναρξη των πρόδρομων εργασιών κατασκευής του Flyover και ποιά είναι μετά, στη σημερινή φάση;

Σύμφωνα με τους σταθμούς μέτρησης του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) [13], οι συγκεντρώσεις των αιωρουμένων μικροσωματιδίων PM10 (ή ΑΣ10: αιωρούμενα μικροσωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 10 μικρών του μέτρου) στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης παρουσίασαν από το 2005 μέχρι και σήμερα, διαρκείς υπερβάσεις του ημερήσιου ορίου των 50 μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα) σε μεγάλο αριθμό ημερών κάθε χρόνο και μάλιστα κατά πολύ μεγαλύτερο από τον επιτρεπόμενο των 35 ημερών τον χρόνο.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογώντας από το 2005 και μετά, τις εκθέσεις της Ελλάδας σχετικά με την προστασία του ατμοσφαιρικού αέρα, εκτίμησε ότι δεν τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες οριακές τιμές για τα PM10.

Τον Νοέμβριο του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα, τον Ιούνιο του 2010 αιτιολογημένη γνώμη, τον Φεβρουάριο του 2013 απέστειλε συμπληρωματική προειδοποιητική επιστολή, τον Οκτώβριο του 2014 συμπληρωματική αιτιολογημένη γνώμη.

Η Επιτροπή διαπίστωσε εκ νέου παραβάσεις κατά τα έτη 2014-2019 και ότι είχε μάλιστα αυξηθεί ο αριθμός των υπερβάσεων από το 2017.

Οι απαντήσεις των ελληνικών αρχών δεν ικανοποίησαν την Επιτροπή.

Στις 3 Φεβρουαρίου 2021, η Επιτροπή άσκησε ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) προσφυγή λόγω παραβάσεως και με τη δημοσιευθείσα στις 23 Μαρτίου 2023 απόφασή του, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα παρέβη το δίκαιο της Ένωσης όσον αφορά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, διότι υπερέβη συστηματικά την ημερήσια οριακή τιμή για τα σωματίδια PM10 στη Θεσσαλονίκη και δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα.

Η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) καταλήγει ως εξής:

«Η Ελληνική Δημοκρατία, παραλείποντας να μεριμνήσει ώστε να μην υπάρξει υπέρβαση, κατά τρόπο συστηματικό και διαρκή, της ημερήσιας οριακής τιμής για τα PM10 από το 2005 έως και το 2012, στη διάρκεια του 2014 και, εν συνεχεία, εκ νέου από το 2017 έως και το 2019 στον οικισμό Θεσσαλονίκης (EL 0004), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις διατάξεις του άρθρου 13, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το παράρτημα XI της οδηγίας 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2008, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, και, παραλείποντας να θεσπίσει από τις 11 Ιουνίου 2010 τα κατάλληλα μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την ημερήσια οριακή τιμή για τα PM10 στον οικισμό Θεσσαλονίκης (EL 0004), παρέβη τις υποχρεώσεις που επιβάλλει το άρθρο 23, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, σε συνδυασμό με το παράρτημα XV αυτής, και, ειδικότερα, την υποχρέωση να μεριμνήσει προκειμένου τα σχέδια για την ποιότητα του αέρα να θεσπίζουν κατάλληλα μέτρα ώστε η περίοδος υπέρβασης της εν λόγω οριακής τιμής να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη» [14].

Επίσης, και ιδιαίτερα σημαντικό για την προστασία της υγείας των κατοίκων, είναι τα επίπεδα συγκεντρώσεων στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης των αιωρουμένων μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 (ή ΑΣ2,5: αιωρούμενα μικροσωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 2,5 μικρών του μέτρου), επειδή έχουν την ιδιότητα να διεισδύουν σε μεγάλο βαθμό στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου μεταφέροντας προσροφημένες καρκινογόνες και μεταλλαξιγόνες οργανικές ενώσεις (πολυαρωματικούς υδρογονάνθακες, νιτροπολυαρωματικές ενώσεις κλπ) με τις ανάλογες επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού.

Σύμφωνα με τους σταθμούς μέτρησης του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), η μέση ετήσια συγκέντρωση των αιωρουμένων μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 κυμάνθηκε από 19 έως 21 μg/m3 στα έτη 2019-2022 στη Θεσσαλονίκη, ενώ με ξεχωριστό πρόγραμμα του ΥΠΕΝ προσδιορίσθηκε στα 22,8 μg/m3 το έτος 2022 [13].

Το όριο της μέσης ετήσιας συγκέντρωσης των ΡΜ2,5 για να προστατεύεται η υγεία των κατοίκων είναι 5 μg/m3 σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) [15].

Επομένως, οι τιμές των ΡΜ2,5 στη Θεσσαλονίκη (πριν τον Flyover) ήταν ήδη 4 έως 4,5 φορές πάνω από το όριο προστασίας της υγείας του ΠΟΥ και εντάσσονται στη λεγόμενη «πορτοκαλί ζώνη» (βλ. εικόνα 2), σύμφωνα με τον Δείκτη Ποιότητας Αέρα AQI, που βασίζεται στο πιο πρόσφατο πρότυπο του Οργανισμού Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US EPA) [16].

 

Εικόνα 2. Μέση ετήσια συγκέντρωση αιωρουμένων μικροσωματιδίων PM2,5 στη Θεσσαλονίκη το 2022: Βρίσκεται στην πορτοκαλί ζώνη «3-5 φορές πάνω από το όριο προστασίας της υγείας του Π.Ο.Υ.» [16].


Μετά την έναρξη των πρόδρομων εργασιών κατασκευής του Flyover (αποκλεισμός μιας λωρίδας κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση στην περιφερειακή οδό) και την προκύπτουσα συνεχή κυκλοφοριακή συμφόρηση οχημάτων τόσο στην περιφερειακή οδό όσο και σε ολόκληρη την πόλη, οι τιμές των ΡΜ2,5 άλλαξαν επίπεδο και πέρασαν από την «πορτοκαλί ζώνη» στην «κόκκινη ζώνη», δηλαδή «5-7 φορές πάνω από το όριο προστασίας της υγείας του ΠΟΥ» με μεγαλύτερες πλέον επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων. Ενδεικτικά και μόνο, οι συγκεντρώσεις ΡΜ2,5 στη Θεσσαλονίκη (και μάλιστα στο 5ο διαμέρισμα) εμφανίζουν πολλές τιμές να βρίσκονται στην κόκκινη ζώνη στις 22, 23, 29, 30 Νοεμβρίου και στις 13, 14 Δεκεμβρίου 2023 (βλ. εικόνα 3), σύμφωνα με τα δεδομένα του προγράμματος «Η ατμοσφαιρική ρύπανση του κόσμου: Δείκτης Ποιότητας Αέρα AQI σε πραγματικό χρόνο»[17].

Εικόνα 3. Ημερήσιες συγκεντρώσεις αιωρουμένων μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 στη Θεσσαλονίκη (5ο διαμέρισμα) μετά την έναρξη εργασιών κατασκευής του Flyover στις 22,23,29,30 Νοεμβρίου και 13,14 Δεκεμβρίου 2023: Πολλές τιμές βρίσκονται στην κόκκινη ζώνη «5-7 φορές πάνω από το όριο προστασίας της υγείας του Π.Ο.Υ.» [17].


Επικουρικά και μόνο, αναφέρεται ότι παρόμοια επίπεδα παρουσιάζουν οι συγκεντρώσεις αιωρουμένων μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 από ιδιωτικό σταθμό στην κατοικημένη περιοχή της περιφερειακής οδού (Κωνσταντινουπολίτικα) στις 13.12.2023 (βλ. εικόνα 4).

 

Εικόνα 4. Συγκεντρώσεις αιωρουμένων μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 από ιδιωτικό σταθμό στην περιοχή της περιφερειακής οδού (Κωνσταντινουπολίτικα) στις 13.12.2023


Σημειώνεται ότι το όριο της μέσης ημερήσιας συγκέντρωσης των ΡΜ2,5 για να προστατεύεται η υγεία των κατοίκων πρέπει να είναι 15 μg/m3 και να μην υπερβαίνεται περισσότερο από 3-4 μέρες τον χρόνο, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) [15].


6. Η μελέτη οδοποιίας, η μελέτη των επιπτώσεων και οι εναλλακτικές που δεν μελετήθηκαν

Επίσημο έγγραφο [18] του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αναφέρει ότι ο Flyover έχει αρχίσει να κατασκευάζεται, χωρίς να υπάρχει «η οριστική μελέτη οδοποιίας». Για την ακρίβεια, το έγγραφο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αναφέρει επί λέξει: «Σε συνέχεια του σχετικού εγγράφου, σας ενημερώνουμε ότι το υπόψη έργο δημοπρατήθηκε ως έργο Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), στο πλαίσιο του οποίου ο Ιδιωτικός Φορέας Σύμπραξης (ΙΦΣ) έχει υποχρέωση να εκπονήσει τις απαιτούμενες για την κατασκευή του έργου μελέτες, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη σχετική σύμβαση. Η οριστική μελέτη οδοποιίας για το σύνολο του έργου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και εγκριθεί εντός του α’ εξαμήνου του 2024».

Επίσης, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων [19] απαιτείται η «περιγραφή, εκτίμηση και αξιολόγηση των πιθανά σημαντικών επιπτώσεων που το προτεινόμενο έργο ή δραστηριότητα ενδέχεται να προκαλέσει στο περιβάλλον» καθώς και η «αναλυτική περιγραφή των μέτρων που προβλέπονται για να αποφευχθούν, μειωθούν, αποκατασταθούν και αντισταθμιστούν οι σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις του έργου ή της δραστηριότητας στο περιβάλλον».

Κατά τους δύο πρώτους μήνες έναρξης εργασιών του Flyover και διαπιστώνοντας τη διαρκή κυκλοφοριακή συμφόρηση στην υπάρχουσα περιφερειακή οδό και σε όλη την πόλη, καθώς και την προκύψασα επιπλέον ατμοσφαιρική ρύπανση σε επίπεδα πολύ μακράν του επιπέδου προστασίας της υγείας (όπως παρουσιάσθηκε στην 5η ενότητα της παρούσας έκθεσης) αναδεικνύεται ότι δεν υπάρχει επαρκής μελέτη των κυκλοφοριακών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά τη φάση κατασκευής του έργου και συνακόλουθα, δεν υπάρχει σχέδιο μέτρων αντιμετώπισης αυτών των επιπτώσεων.

Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία [19], απαιτείται η «περιγραφή και αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων, ιδίως ως προς τη θέση, το μέγεθος ή/και την τεχνολογία αυτών, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, που εξετάστηκαν από τον Φορέα του έργου ή της δραστηριότητας και παρουσίαση των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον».

Ο προαναφερόμενος υπάρχων ολοκληρωμένος σχεδιασμός (όπως παρουσιάσθηκε στη 2η ενότητα της παρούσας έκθεσης) κατέληξε ότι αυτό που η πόλη έχει ανάγκη, κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά, είναι κυρίως δύο συνδυασμένες εναλλακτικές λύσεις:

α) Ευρεία και άμεση προώθηση των ΜΜΜ ώστε να καταστούν κυρίαρχα σε σχέση με τα ΙΧ και

β) Μια Εξωτερική Περιφερειακή Οδός.

Καμία από τις δύο αυτές ολοκληρωμένα μελετημένες εναλλακτικές λύσεις δεν μελετήθηκε συγκριτικά με το έργο του Flyover, ούτε ιδίως ο συνδυασμός αυτών των δύο ως μια ενιαία εναλλακτική λύση συγκριτικά με το έργο του Flyover, παρά το τεκμηριωμένο επιστημονικά γεγονός ότι αυτές οδηγούν σε δραστική βελτίωση του κυκλοφοριακού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Θεσσαλονίκης.


Βιβλιογραφία

1. Basbas S., Toskas G., Nikolaou K., "Planning of a transportation study for the improvement of urban traffic and environment", Journal of Environmental Protection and Ecology, 1(3): 293-299, 2000.

2. Terzi E., Argyropoulos G., Bougatioti A., Mihalopoulos N., Nikolaou K., Samara C., "Chemical composition and mass closure of ambient PM10 at urban sites", Atmospheric Environment, 44(18): 2231-2239, 2010.

3. Moussiopoulos N., Achillas Ch., Vlachokostas Ch., Spyridi D., Nikolaou K., "Environmental, social and economic information management for the evaluation of sustainability in urban areas: A system of indicators for Thessaloniki, Greece", Cities, 27(5): 377-384, 2010.

4. Volker J., Handy S., “Increasing Highway Capacity Induces More Auto Travel”, National Center for Sustainable Transportation (NCST), USA, 2023

5. Nikolaou K., Basbas S., "Urban traffic and air quality evolution under economic recession conditions", Global NEST Journal, 16(5): 866-872, 2014.

6. Nikolaou K., Basbas S., Toskas G., "Air pollutant emissions and concentrations based on urban traffic modelling", Fresenius Environmental Bulletin, 11(8): 494-498, 2002.

7. “Γενική Μελέτη Μεταφορών και Κυκλοφορίας για το Πολεοδομικό Συγκρότημα και την Περιαστική Ζώνη Θεσσαλονίκης”, Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, 2000.

8. “Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης”, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής - Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, 2014.

9. “Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας για τη Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης”, Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης, 2015.

10. Nikolaou K., Toskas G., Mizaras V., Basbas S., "Planning of telematics applications for transport and environment in an urban area", Journal of Environmental Protection and Ecology, 1(3): 300-305, 2000.

11. Nikolaou K., Toskas G., Vougias S., "A transferability plan of telematics applications for traffic and environment in Thessaloniki", Proceedings of the International Conference on Road Transport Telematics Q+ ‘97, Gothenburg, Sweden, 27-28 August 1997.

12. ”Flyover”, consortis.gr

13. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, “Ετήσια έκθεση ποιότητας της ατμόσφαιρας 2022”, 2023

14. Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (έκτο τμήμα) της 23ης Μαρτίου 2023 «Παράβαση κράτους μέλους – Περιβάλλον – Οδηγία 2008/50/ΕΚ – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Άρθρο 13, παράγραφος 1 – Παράρτημα XI – Συστηματική και διαρκής υπέρβαση της ημερήσιας οριακής τιμής για τα μικροσωματίδια (ΑΣ10) στον οικισμό Θεσσαλονίκης (EL 0004) – Άρθρο 23, παράγραφος 1 – Παράρτημα XV – Περίοδος υπέρβασης “όσο το δυνατόν συντομότερη” – Κατάλληλα μέτρα»

15. World Health Organization, “WHO global air quality guidelines”, 2021

16. IQAir, “World Air Quality Report: Interactive global map of 2022 PM2.5 concentrations by city”, 2023

17. World's Air Pollution: Real-time Air Quality Index, https://waqi.info, 2023

18. Έγγραφο με Α.Π. Α/ΣΕΡ379/ΟΔ/354222/22.11.2023 της ΕΥΔΕ-ΚΣΣΥ της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

19. Nόμος 4014, “Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος”, ΦΕΚ 209/21.9.2011


Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2024

Κινήματα πολιτών και Δημοτικές αρχές

"Κινήματα πολιτών και Δημοτικές αρχές" ήταν το θέμα εισήγησης σε μαζική εκδήλωση με γενικό θέμα "Αυτοδιοίκηση και πολίτες", που διοργανώθηκε στο Μουζάκι, 19.1.2024

Το αρχείο της παρουσίασης εδώ:

https://www.researchgate.net/publication/377487442_Kinemata_politon_kai_demotikes_arches?fbclid=IwAR2lBe8mKwGpuBZaIBiaqzKvblLH-sZGwMCIFc5UtJSP7N0oAFvpLXhfFZA


Τρίτη 19 Δεκεμβρίου 2023

Η αβάσταχτη ελαφρότητα της περιβαλλοντικής αντιμετώπισης του Flyover

του Κώστα Νικολάου στην Parallaxi, 17.12.2023

Έχει παρουσιαστεί εκτενώς στον δημόσιο διάλογο ότι το Flyover θα αποτελέσει μια ταφόπλακα του κυκλοφοριακού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Θεσσαλονίκης [1] με μεγάλα κέρδη για τις εταιρίες και μεγάλη υποβάθμιση της ζωής των κατοίκων [2], ένα φαραωνικό έργο ασύστολης κερδοσκοπίας σε βάρος της ζωής των κατοίκων [3], καθώς και ότι όσα ζήσαμε με την κατασκευή του Μετρό θα μοιάζουν με παιδική χαρά μπροστά στην κατασκευή του Flyover, όπου το εκτεταμένο μποτιλιάρισμα θα αυξήσει ακόμα περισσότερο την ατμοσφαιρική ρύπανση [4].

Ποιά όμως ήταν ακριβώς η ποιότητα του αέρα της πόλης (με τις συνεπαγόμενες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων) πριν την έναρξη των πρόδρομων εργασιών κατασκευής του Flyover και ποιά είναι μετά, στη σημερινή φάση; Ποιά είναι η αντιμετώπιση των αναμενόμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το κράτος, την αυτοδιοίκηση και τις ιδιωτικές εταιρίες;

Δευτέρα 2 Οκτωβρίου 2023

Από την ψευδοανάπλαση στην ιδιωτικοποίηση

του Κώστα Νικολάου στο Πριν, 30.9.2023

Η σημερινή συγκυρία του εργατικού μεσαίωνα, της μείωσης εισοδημάτων, της αύξησης της ανεργίας συναντά τη χαμηλή ποιότητα ζωής στη Θεσσαλονίκη, απειλώντας την υγεία και την ίδια τη ζωή των κατοίκων. Περίπου 1.000 κάτοικοι πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο, ένεκα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Παράλληλα, το πράσινο στην πόλη κυμαίνεται σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα (έως 10 φορές κάτω από τις διεθνείς προδιαγραφές), παρόλο που είναι αποδεδειγμένο ότι κατάλληλες ζώνες πρασίνου (όπως τα αστικά πάρκα και οι δενδροστοιχίες) μπορούν να μειώσουν τους ατμοσφαιρικούς ρύπους κατά 30-60%.

Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2023

Αντί για μαυραγορίτικη ακρίβεια συνεργατισμός παραγωγών - καταναλωτών

του Κώστα Νικολάου στην Parallaxi, 27.9.2023

Στα ύψη οι τιμές των βασικών τροφίμων με αμφιβολία για την ποιότητά τους ένεκα ασύδοτης κερδοσκοπίας και ταυτόχρονα, δραματική μείωση των πραγματικών εισοδημάτων, ανεργία και φτώχεια αποτελούν το βασικό σκηνικό της καθημερινότητας, που διαμορφώνεται από την ανεξέλεγκτη ελευθερία των ιδιωτικών εταιρειών και ιδιωτικοποίηση των κοινών αγαθών, μιας βασικής επιλογής της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Οι βιομήχανοι τροφίμων ισχυρίζονται ότι δεν είναι εφικτές οι μειώσεις τιμών (sic!), επικαλούμενοι τις αυξήσεις σε πρώτες ύλες, ενέργεια, μεταφορικά και τη μειωμένη παραγωγή σε βασικά αγροτικά προϊόντα, εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής. Η κυβέρνηση κάνει έκκληση στη φιλοτιμία (πάλι sic!) των μεγάλων λιανεμπόρων και των προμηθευτών μήπως επιβραδυνθεί ο ρυθμός των ανατιμήσεων, γιατί φρένο δεν προβλέπεται να μπει άμεσα [1].

Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 2023

Θεσ/νίκη - Flyover: Μεγάλα κέρδη για τις εταιρίες, μεγάλη υποβάθμιση της ζωής των κατοίκων

του Κώστα Νικολάου στο Ξεκίνημα, 26.9.2023

Μαζική λαϊκή κινητοποίηση εξελίσσεται ραγδαία στη Θεσσαλονίκη ενάντια στον δρομολογούμενο υπερυψωμένο περιφερειακό Flyover (Υπερυψωμένη Ταχεία Λεωφόρος – ΥΤΛ). Πρωτοστατούν κυρίως πρωτοβουλίες και σύλλογοι κατοίκων του συνοικισμού Κωνσταντινουπολιτών, δήμου Πυλαίας, προστασίας του δάσους Σέιχ Σου και 4ου διαμερίσματος δήμου Θεσσαλονίκης (πρωτοβουλίες υπεράσπισης ρεμάτων Κρυονερίου και Υφανέτ στην Τούμπα) με την ενεργό και αποτελεσματική υποστήριξη και συμμετοχή του δημοτικού σχήματος Η Πόλη Ανάποδα.

Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου 2023

Flyover: Ταφόπλακα του κυκλοφοριακού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου στην Parallaxi, 3.9.2023

Οι περισσότερες μετακινήσεις των κατοίκων της Θεσσαλονίκης γίνονταν μέχρι περίπου το 1990 με το μοναδικό μέσο μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ), που διαθέτει μέχρι και σήμερα η πόλη, δηλ. τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ. Αυτό ανατράπηκε τη δεκαετία 1990-2000 και από τότε οι περισσότερες μετακινήσεις γίνονται με ΙΧ, με την αναλογία αυτή να χειροτερεύει συνεχώς σε βάρος των ΜΜΜ μέχρι και σήμερα.

Παρά την κυριαρχία κάποτε των ΜΜΜ, η πόλη είχε πρόβλημα κυκλοφοριακό και ιδίως ατμοσφαιρικής ρύπανσης με τραγικά υψηλές συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων. Η κατάσταση βελτιώθηκε ελαφρώς με τις εξής κυρίως επιλογές: την κατασκευή της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Οδού, τη μεταφορά των σταθμών ΚΤΕΛ εκτός πόλης, τη μείωση της ηλικίας των λεωφορείων του ΟΑΣΘ, την απαγόρευση κυκλοφορίας φορτηγών εντός πόλης χωρίς άδεια με υποχρεωτική χρήση από αυτά της περιφερειακής και τη σταδιακή βελτίωση της ποιότητας του πετρελαίου κίνησης.

Οι επιλογές αυτές ήταν και αποδείχθηκαν ανεπαρκείς με βάση τις γνώσεις της συγκοινωνιακής και της περιβαλλοντικής επιστήμης.

Παρασκευή 28 Ιουλίου 2023

Πυρκαγιές δασών: Μανία της φύσης ή μανία ανορθολογισμού;

του Κώστα Νικολάου στην Parallaxi, 28.7.2023

«Απέναντι στη μανία της φύσης κανένα μέτρο δεν θα είναι ποτέ αρκετό» (Ο πρωθυπουργός για τις πυρκαγιές των δασών, ΕΡΤ News, 24.7.2023).

Μανία της φύσης; Δεν έχει ψυχολογικά προβλήματα η φύση για να διακατέχεται από μανίες. Η φύση ούτε εκδικείται, ούτε τιμωρεί, ούτε έχει καμιά μανία. Έχει τους δικούς της νόμους και λειτουργεί σταθερά με βάση αυτούς. Δεν προσαρμόζεται στους ανθρώπινους νόμους και πράξεις. Ένας χείμαρρος ακολουθεί τη διαδρομή που πάντα ακολουθούσε. Δεν στρίβει όταν βρει μπροστά του κτίσματα. Τα παίρνει μαζί του.

Οι άνθρωποι οφείλουν να προσαρμοστούν στη φύση, αφού αποτελούν μέρος της. «Διαθέτουμε απέναντι σ' όλα τ' άλλα δημιουργήματα της φύσης το πλεονέκτημα, ότι μπορούμε να διακρίνουμε και να εφαρμόζουμε σωστά τους νόμους της. Και πραγματικά, κάθε μέρα που περνά μαθαίνουμε να κατανοούμε όλο και πιο σωστά τους νόμους της και να αναγνωρίζουμε τόσο τις πιο κοντινές όσο και τις απόμακρες συνέπειες των επεμβάσεών μας στην πορεία της φύσης» (Engels F., Η διαλεκτική της φύσης).

Γιατί δεν πράττουμε έτσι;

Σάββατο 1 Ιουλίου 2023

Αύξηση, αναβάθμιση και κοινωνικά δίκαιη κατανομή του πράσινου στην πόλη

του Κώστα Νικολάου στο Alterthess, 1.7.2023


Το πλαίσιο: Η συγκυρία σήμερα

Η κλιματική κρίση είναι πλέον εδώ και μας απειλεί.

Στη Θεσσαλονίκη, τα ακραία και σφοδρά καιρικά φαινόμενα τριπλασιάστηκαν, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Το ίδιο φυσικά και οι συνέπειες τους εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, των ανθρωπογενών παρεμβάσεων και της ανυπαρξίας των αντιπλημμυρικών μέτρων.

Με βάση το πιθανότερο σενάριο προβλέπεται να εμφανίζονται 5-8 πλημμυρικά επεισόδια κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη στην επόμενη δεκαετία, όταν παλιότερα, δεν εμφανίζονταν καθόλου ή το πολύ 1-2 φορές το χρόνο.

Δεν είμαστε όμως μόνοι στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Εκατομμύρια άνθρωποι σε χιλιάδες πόλεις του πλανήτη, συμμετέχουν σε κινητοποιήσεις για το κλίμα, απαιτώντας κλιματική δικαιοσύνη και άμεσες δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και με ηχηρό το σύνθημα: "Αλλαγή του συστήματος –  Όχι κλιματική αλλαγή".

Για τη Θεσσαλονίκη υπάρχουν δύο κρίσιμες προτεραιότητες:

Δευτέρα 12 Ιουνίου 2023

Κοινά, περιφράξεις και ιδιωτικοποιήσεις: Η περίπτωση του νερού

του Κώστα Νικολάου στο Alterthess, 12.6.2023

Χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή στον πλανήτη. Αυτή η διαπίστωση οδηγεί αναπόφευκτα σε μια ακόμη: όποιος ελέγχει το νερό, ελέγχει τη ζωή, ελέγχει τα πάντα.

Η ιδιωτικοποίηση του νερού αποτελεί μέρος της επιχειρούμενης ιδιωτικοποίησης των κοινών αγαθών (των κοινών – commons). Η ιδιωτικοποίηση των κοινών αγαθών είναι συστατικό στοιχείο της πολιτικής του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος είναι εδώ και χρόνια η κυρίαρχη επιλογή του συστήματος, διότι εξασφαλίζει υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και κερδών στα χέρια λίγων εταιρειών διαμέσου του μηχανισμού της υπερχρέωσης κρατών και πολιτών (χρεοκρατία) και συνεπακόλουθα, ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση πολιτικής εξουσίας στα χέρια των ιδίων (εταιρειοκρατία αντί για δημοκρατία).

Το νερό αντιμετωπίζεται ως κοινό αγαθό ανά τους αιώνες, από τα αρχαία χρόνια σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου και μέχρι σήμερα σε αρκετά μέρη του πλανήτη. Κι αυτό συνέβαινε και συμβαίνει όταν η διαχείρισή του είναι κοινωνική και αποκεντρωμένη σε επίπεδο κοινότητας με άμεση συμμετοχή των πολιτών, με ελεύθερη πρόσβαση για όλους και με σεβασμό στον κύκλο του νερού στη φύση.

Παρασκευή 9 Ιουνίου 2023

Σε υποστήριξη της Πόλης Ανάποδα για τον Δήμο Θεσσαλονίκης

Επειδή:

Είναι ένα ενωτικό δημοτικό σχήμα, στο οποίο συμμετέχει διψήφιος αριθμός διαφορετικών οργανώσεων και μεγάλος αριθμός ανένταχτων αγωνιστών των κοινωνικών κινημάτων.

Δεν έχει αρχηγό-παράγοντα της πόλης, αλλά λειτουργεί συλλογικά με γενικές συνελεύσεις και συντονιστικό όργανο.

Η δημοκρατική της λειτουργία προεικονίζει την επιδιωκόμενη άμεση δημοκρατία των πολιτών, για να λαμβάνουν οι ίδιοι οι πολίτες τις αποφάσεις για τον δήμο.

Δεν στέκεται μπροστά, ούτε από πάνω, αλλά δίπλα στις πρωτοβουλίες των πολιτών: Μαζί  – Μέσα – Υπέρ των πολιτών και όχι των οικονομικών συμφερόντων της ελίτ.

Ήταν και είναι παρούσα σε όλους τους αγώνες της τετραετίας και στις νίκες των πρωτοβουλιών των πολιτών.

Ως δημοτικό σχήμα έχει ιστορία 4 ετών μεν, αλλά τα μέλη της έρχονται από παλιά: από το ριζοσπαστικό κίνημα της μεταπολίτευσης μέχρι τους σημερινούς κοινωνικούς αγώνες για το περιβάλλον, την παιδεία, την υγεία, την ποιότητα ζωής του κόσμου της εργασίας, τη στέγαση, τους ελεύθερους και πράσινους χώρους, τις γειτονιές της πόλης.

Στην πραγματικότητα, τα μέλη της έρχονται από ακόμα παλιότερα, αφού "προχωρώντας στον ατέλειωτο χωματόδρομο του χρόνου απαντούμε τις χιλιάδες ροδεσιές απ’ τ’ άλλα κάρα"(1).

Για όλα αυτά και τόσα άλλα: ενεργός υποστήριξη της Πόλης Ανάποδα για αγώνες μέσα στο δημοτικό συμβούλιο και ταυτόχρονα στις γειτονιές της πόλης, για νέες νίκες των πολιτών και μέχρι την τελική νίκη.

______________________________

(1) Τίτος Πατρίκιος, "Χωματόδρομος"

* Φωτογραφία επάνω: από την ανακοίνωση των πρώτων υποψηφίων της Πόλης Ανάποδα στις 31.5.2023


Τετάρτη 31 Μαΐου 2023

Επιπτώσεις από τον σχεδιαζόμενο πλωτό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Θεσσαλονίκη

του Κώστα Νικολάου στο Alterthess, 30.5.2023

Πλωτός τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στον Θερμαϊκό κόλπο, σε μικρή απόσταση από τη Θεσσαλονίκη.

Συγκεκριμένα, η εταιρία Elpedison υπέβαλε πριν λίγες μέρες νέο αίτημα στην ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Υδάτων και Ενέργειας) για εγκατάσταση δύο πλοίων (αντί για ένα που είχε ζητήσει αρχικά) με την απαιτούμενη επιφάνεια για τη χωροθέτηση των πλωτών μονάδων και λοιπών εγκαταστάσεων να ανέρχεται σε περίπου 80 στρέμματα μέσα στον Θερμαϊκό κόλπο, σε απόσταση 3,4 χλμ από τον 6ο προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης και 3,1 χλμ από την πλησιέστερη ακτή στα δυτικά [1].

Παρασκευή 7 Απριλίου 2023

Εφαρμογή μεθοδολογιών μέτρησης Κοινωνικού Αντίκτυπου. Ένα παράδειγμα: UnivSSE Coop

"Εφαρμογή μεθοδολογιών μέτρησης Κοινωνικού Αντίκτυπου. Ένα παράδειγμα: UnivSSE Coop" ήταν το θέμα εισήγησης στο 6ο Σεμινάριο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων Κοινωνικής Καινοτομίας του προγράμματος SEED, 7.4.2023.

Το  αρχείο της παρουσίασης υπάρχει εδώ:

https://www.researchgate.net/publication/369857586_Epharmoge_methodologion_metreses_Koinonikou_Antiktypou_Ena_paradeigma_UnivSSE_Coop


Σάββατο 1 Απριλίου 2023

Στην "TV 100" για την αύξηση και κοινωνικά δίκαιη κατανομή του πράσινου στην πόλη

Συνέντευξη για την αύξηση, αναβάθμιση και κοινωνικά δίκαιη κατανομή του πράσινου στην πόλη διαμέσου του υπάρχοντος Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το Πράσινο της Θεσσαλονίκης, στο δελτίο ειδήσεων της "TV 100", καθώς και των "The Opinion" και "ThessToday" στις 31.3.2023.

Το σχετικό βίντεο εδώ:

https://www.youtube.com/watch?v=x-YTTO6ftAo


Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023

Συνέντευξη Τύπου για την κοπή και το κλάδεμα των δέντρων της Θεσσαλονίκης

Θεοχάρης Ζάγκας, καθηγητής Σχολής Δασολογίας  και
 Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, Βασίλης Πάγκαλος, δημοσιογράφος,
Σάκης Κούγκολος, καθηγητής Διαχείρισης Περιβάλλοντος-
Περιβαλλοντικής Μηχανικής του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ,
Κώστας Νικολάου, επισκέπτης καθηγητής  Οικολογίας  και
Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας ΑΠΘ
της Κίνησης Πολιτών «ΔΕΘ - Μητροπολιτικό Πάρκο για μια βιώσιμη Θεσσαλονίκη»

 «Εγκληματική πράξη», «βάναυση παρέμβαση», «κακοποίηση». Αυτούς τους χαρακτηρισμούς χρησιμοποίησε ο καθηγητής του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Θεοχάρης Ζάγκας για να περιγράψει τα αποτελέσματα της κλάδευσης και κοπής δέντρων, όπως διενεργείται τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες αστικές περιοχές της χώρας. Αυτό ακριβώς ήταν και το θέμα της συνέντευξης Τύπου που διοργάνωσε σήμερα 31 Μαρτίου 2023 η κίνηση πολιτών «ΔΕΘ - Μητροπολιτικό Πάρκο για μια Βιώσιμη Θεσσαλονίκη», με σκοπό την ενημέρωση των πολιτών από ειδικούς επιστήμονες και το άνοιγμα ενός διαλόγου για ένα ζήτημα που αφορά όλους τους κατοίκους.

Τρίτη 21 Μαρτίου 2023

Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)

του Κώστα Νικολάου στο Περιοδικό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 23-24(68-69), 2023

Από τα περιεχόμενα του άρθρου:

- Γιατί ενεργειακή φτώχεια και ακρίβεια;

- Το μεγάλο λάθος στον λογαριασμό και το πραγματικό κόστος των διαφόρων μορφών ενέργειας.

- Το δρομολογούμενο «αντίο» στα ορυκτά καύσιμα και η άναρχη ανάδυση των ΑΠΕ με φόντο την κερδοσκοπία.

- Δέκα χρόνια ερευνών για τη χωροθέτηση ΑΠΕ (αιολικών και φωτοβολταϊκών) με κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια στις περιοχές της Θράκης, Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κυκλάδων και Κρήτης.

Διαπιστώθηκε ότι:

- η εγκατάσταση αιολικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων στις προτεινόμενες περιοχές χωροθέτησης μπορεί να καλύψει από 3,5 έως 13 φορές τις υπάρχουσες τοπικές ανάγκες

- είναι εφικτή η χωροθέτηση των ΑΠΕ χωρίς επιπτώσεις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές

- είναι εφικτή η ενεργειακή αυτονομία των περιοχών σε επίπεδο περιφέρειας

- είναι εφικτή η αποκεντρωμένη παραγωγή και κατανάλωση της ενέργειας, δηλαδή, εκεί που παράγεται η ενέργεια, εκεί να καταναλώνεται

- με δεδομένο ότι υπάρχει δυνατότητα υπερκάλυψης των αναγκών μιας περιφέρειας προκύπτει ότι δεν χρειάζονται μεγάλης κλίμακας Α/Γ και Φ/Β. Είναι ικανοποιητικά επαρκής η χρήση ΑΠΕ σε μικρή κλίμακα και με ήπιους τρόπους. Υπογραμμίζονται:

- Ανάκτηση της ενέργειας ως κοινό αγαθό στα χέρια των πολιτών – Δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα που οδηγεί σε ενεργειακή φτώχεια

- Κοινωνική ιδιοκτησία και διαχείριση από τους ίδιους τους πολίτες, κυρίως δια μέσου ενεργειακών συνεταιρισμών

- Λειτουργία έξω από το χρηματιστήριο ενέργειας και από διακυμάνσεις τιμών

- Δεν κερδοσκοπούμε με την ενέργεια - Καλύπτουμε μόνον τις ανάγκες μας.


Κυριακή 19 Μαρτίου 2023

Στο "ΕΡΤ News" για το νερό σε Ευρώπη και Ελλάδα

Συνέντευξη στο πλαίσιο της εκπομπής "Συμβαίνει στην Ευρώπη" του τηλεοπτικού σταθμού "ΕΡΤ News" (18.3.2023) για το νερό στην Ευρώπη και στην Ελλάδα: ποιότητα και επάρκεια νερού, επιπτώσεις της ιδιωτικοποίησης, καταλληλότερη διαχείριση, εμφιαλωμένα νερά, δωρεάν πόσιμο νερό σε δημόσιες βρύσες και στην εστίαση.

Η εκπομπή είναι διαθέσιμη στο Ertflix μέχρι τις 25.3.2023:

https://www.ertflix.gr/vod/vod.256718-sumbainei-sten-europe-62


Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023

Όχι στην κερκόπορτα για την ιδιωτικοποίηση του νερού, που επιχειρείται με το νομοσχέδιο για τη νέα ρυθμιστική αρχή!

Από κοινού δήλωση της Πρωτοβουλίας 62 φορέων και συλλογικοτήτων για τη συνεργατική διαχείριση του νερού της Θεσσαλονίκης από τους πολίτες

10 Μαρτίου 2023

Όχι στην κερκόπορτα για την ιδιωτικοποίηση του νερού, που επιχειρείται με το νομοσχέδιο για τη νέα ρυθμιστική αρχή!

Με αφορμή την κατάθεση στη Βουλή του πολυνομοσχεδίου με τίτλο: «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων κ.ά.», οι παρακάτω αναφερόμενοι 62 φορείς και συλλογικότητες, που υπογράψαμε διακήρυξη και συμμετέχουμε στην “Πρωτοβουλία για τη συνεργατική διαχείριση του νερού της Θεσσαλονίκης από τους πολίτες”, δηλώνουμε ότι θα σταθούμε και πάλι μπροστά για να μην ανοίξει η κερκόπορτα για την ιδιωτικοποίηση του νερού, που επιχειρείται με αυτό το νομοσχέδιο για τη νέα ρυθμιστική αρχή.

Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2023

Μπορεί η κυκλική οικονομία να δώσει λύση στην επισιτιστική κρίση;

του Κώστα Νικολάου στην Parallaxi, 18.2.2023

Κάθε φορά που εμφανίζονται πανδημίες, πυρκαγιές, καύσωνες, πλημμύρες, παγετοί, ενεργειακές κρίσεις, πόλεμοι, που καταστρέφουν σοδειές και μειώνουν φυσικούς πόρους, εμφανίζεται στο προσκήνιο και το ζήτημα της επισιτιστικής κρίσης.

Δεν είναι όμως όλα αυτά που προκαλούν την επισιτιστική κρίση. Αυτά επιδεινώνουν την προϋπάρχουσα επισιτιστική κρίση, η οποία αποτελεί τη ντροπή κάθε κοινωνίας και οικονομίας.

Το 1/3 των ανθρώπων παγκοσμίως βρίσκεται αντιμέτωπο με επισιτιστική ανασφάλεια διατρέχοντας κίνδυνο λιμοκτονίας. Στην Ελλάδα, πάνω από 12,5% του πληθυσμού είναι σε κατάσταση επισιτιστικής ανασφάλειας (πέμπτοι στην ΕΕ)[1], ενώ πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες αδυνατούν να πληρώσουν ένα υγιεινό γεύμα.

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2023

Η Μεγάλη Αρπαγή

του Κώστα Νικολάου

Πάνω από 700.000 ακίνητα (κυρίως πρώτη κατοικία) δρομολογήθηκε να βγουν σε πλειστηριασμό -ένεκα κόκκινων δανείων- με απόφαση του Αρείου Πάγου (ψήφοι 56 έναντι 9).

Τα δάνεια αυτά τα πούλησαν σε εξευτελιστική τιμή (περίπου 5% της αξίας τους) οι τράπεζες σε funds και στη συνέχεια δημιούργησαν μαζί νέες ΑΕ (servicers), στις οποίες επιτρέπεται πλέον να κάνουν πλειστηριασμούς.

Οι τράπεζες αρνήθηκαν να τα πουλήσουν στους δανειολήπτες σε αυτές τις τιμές διότι θα χαλούσε η ηθική (sic!) του δανεισμού.

Η αρπαγή των ακινήτων αφορά περίπου 2.000.000 ανθρώπους, μέλη αυτών των νοικοκυριών των ακινήτων, σε μια χώρα, που το 36,4% του πληθυσμού ζει σε νοικοκυριό με ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ενυπόθηκα δάνεια, ενοίκια ή λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.

Πρόκειται για μια τεράστια μεταφορά πλούτου από τα χέρια των πολλών στα χέρια των λίγων της οικονομικής ελίτ.

Μας καταπλήσσει η δικαιοσύνη;

Πάμε πάλι: "Όταν κυρίαρχη είναι η αστική τάξη, τότε το δίκαιό της είναι η θέληση της τάξης της που αναγορεύτηκε σε νόμο" (Marx K., Engels F., "Κομμουνιστικό Μανιφέστο").


Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2022

Διοίκηση και διακυβέρνηση εγχειρημάτων Κοινωνικής Καινοτομίας

"Διοίκηση και διακυβέρνηση εγχειρημάτων Κοινωνικής Καινοτομίας" ήταν το θέμα εισήγησης στο 4ο Σεμινάριο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων Κοινωνικής Καινοτομίας του προγράμματος SEED, 22.12.2022.

Το  αρχείο της παρουσίασης υπάρχει εδώ:

https://www.researchgate.net/publication/366400507_Dioikese_kai_diakybernese_encheirematon_Koinonikes_Kainotomias


Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2022

Κοινωνική Επιχειρηματικότητα. Παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό

"Κοινωνική Επιχειρηματικότητα. Παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό: Κλιματική αλλαγή - Κοινωνική καινοτομία και κυκλική οικονομία - Πράσινη κοινωνική καινοτομία - Δίκαιη ενεργειακή μετάβαση – καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας"   ήταν το θέμα εισήγησης στο 3ο Σεμινάριο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων Κοινωνικής Καινοτομίας του προγράμματος SEED, 7.12.2022.

Το  αρχείο της παρουσίασης υπάρχει εδώ:

https://www.researchgate.net/publication/366066449_Koinonike_Epicheirematikoteta_Paradeigmata_apo_ten_Ellada_kai_to_exoteriko


Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2022

GreenWave Festival 2022: Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των ΑΠΕ

Αποσπάσματα από την εισήγηση με θέμα "Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των ΑΠΕ", GreenWave Festival, 15.9.2022, πάρκο ΧΑΝΘ:

".... Όλες οι μορφές ενέργειας έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των ανθρώπων. Όμως, η διαφορά μεταξύ τους είναι τεράστια. Το λεγόμενο εξωτερικό κόστος (περιβαλλοντικό - υγείας) συγκριτικά είναι:

- 20 έως 32 φορές μεγαλύτερο για τον λιγνίτη σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)

- 12 έως 20 φορές μεγαλύτερο για το πετρέλαιο σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)

- 4 φορές μεγαλύτερο για το φυσικό αέριο σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)...."

".... Τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: Αν αφαιρέσουμε τα φυσικά οικοσυστήματα, τα δάση, την παραγωγική γη, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις τουριστικές περιοχές, τα λατομεία, τα δίκτυα, τους οικισμούς και επιχειρήσουμε να βάλουμε ΑΠΕ μόνο σε άγονα μέρη που δεν επηρεάζουν τίποτα και κανέναν, οι ελάχιστες εκτάσεις που απομένουν, μπορούν να καλύψουν καθόλου ενεργειακές ανάγκες;

Με έρευνες 10 ετών προσδιορίσθηκε η δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων στις περιοχές της Θράκης, Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κυκλάδων και Κρήτης με κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια και διαπιστώθηκε ότι μια τέτοια χωροθέτηση μπορεί να καλύψει από 3,5 έως 13 φορές τις υπάρχουσες τοπικές ανάγκες στις υπό μελέτη Περιφέρειες...."

Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2022

Το νερό από το κράτος και τους ιδιώτες, στα χέρια των πολιτών

του Κώστα Νικολάου στην εφημερίδα "Χορτιάτης 570", Φύλλο 178, Σεπτέμβρης 2022

 Το νερό αντιμετωπίζεται ως κοινό αγαθό ανά τους αιώνες, από τα αρχαία χρόνια σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου και μέχρι σήμερα σε αρκετά μέρη του πλανήτη. Κι αυτό συνέβαινε και συμβαίνει όταν η διαχείρισή του είναι κοινωνική και αποκεντρωμένη σε επίπεδο κοινότητας με άμεση συμμετοχή των πολιτών, με ελεύθερη πρόσβαση για όλους και με σεβασμό στον κύκλο του νερού στη φύση.

Το πρώτο βήμα για την ιδιωτικοποίηση του νερού έγινε ιστορικά και σε όλο τον κόσμο, όταν η ιδιοκτησία και η διαχείρισή του πέρασε σε κάποια συγκεντρωτική δομή: είτε κεντρικό κράτος είτε τοπικές και περιφερειακές αρχές.

Στη Θεσσαλονίκη, η ιδιωτικοποίηση του νερού ξεκίνησε όταν (1998-99) οι δημόσιοι οργανισμοί ύδρευσης (ΟΥΘ) και αποχέτευσης (ΟΑΘ) έγιναν Α.Ε. και συγχωνεύθηκαν με τη δημιουργία της ΕΥΑΘ Α.Ε. και της ΕΥΑΘ Παγίων, την εισαγωγή της ΕΥΑΘ στο χρηματιστήριο και την πώληση περίπου του 25% των μετοχών της σε ιδιώτες.

Με τα μνημόνια, έγινε το 2011 μεταβίβαση μετοχών της ΕΥΑΘ (και της ΕΥΔΑΠ στην Αθήνα) στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

Το ιστορικό μαζικό δημοψήφισμα «από τα κάτω», που έγινε στις 18 Μάη 2014, με το 98% των πολιτών να ψηφίζει ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ μπλόκαρε κοινωνικά και πολιτικά αυτή τη διαδικασία. Την ίδια χρονιά, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε αντισυνταγματική την ένταξη ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ στο ΤΑΙΠΕΔ.

Κυριακή 24 Ιουλίου 2022

Οι 3 φάσεις καταστροφής και κλοπής-ιδιωτικοποίησης των κοινών μας αγαθών των Εθνικών Πάρκων

του Κώστα Νικολάου

Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας (Εθνικοί Δρυμοί, Θαλάσσια Πάρκα) είναι προστατευόμενες περιοχές που έχουν κηρυχθεί σύμφωνα με τον νόμο 1650/1986. Όλα είναι ενταγμένα στο ευρύτερο δίκτυο Natura 2000 και αποτελούν κοινά μας αγαθά, δηλαδή, ανήκουν σε όλους μας από κοινού και εξ αδιαιρέτου.

Με ένα παράδειγμα:

Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, καθώς σε αυτό συμβιώνουν και ευδοκιμούν συγκεντρωμένα πολλά είδη της χλωρίδας και της πανίδας της Βαλκανικής χερσονήσου, της Ευρώπης και της Ασίας.

Η καταστροφή και η κλοπή-ιδιωτικοποίηση σε 3 φάσεις:

1. Κατάργηση των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (Δεκέμβριος 2021), μεταξύ αυτών και του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου, που θεσμοθετήθηκε το 1999 και ιδρύθηκε το 2002.

2. Καταστροφική πυρκαγιά στο Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς (Ιούλιος 2022).

3. Κατάθεση νομοσχεδίου του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που μειώνει τη θωράκιση των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, την ώρα που τα δάση καίγονται (Ιούλιος 2022).

Το νομοσχέδιο αλλοιώνει τον διεθνώς αποδεκτό θεσμό των προστατευόμενων περιοχών, επιτρέποντας εντός των ορίων τους δραστηριότητες που είναι ασύμβατες με κάθε έννοια αυστηρής προστασίας, όπως η κατασκευή δρόμων, εγκαταστάσεων αποθήκευσης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, τουριστικών καταλυμάτων και άλλων τουριστικών υποδομών, εγκαταστάσεων ΑΠΕ, εξορυκτικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Μα είναι δυνατόν;

Είναι, διότι «η πραγματική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη δημοκρατία και την ολιγαρχία, είναι η φτώχεια κι ο πλούτος. Κι αναγκαστικά επομένως, όπου κυβερνούν οι πλούσιοι … έχουμε ολιγαρχία, όπου οι άποροι, έχουμε δημοκρατία» (Αριστοτέλης, “Πολιτικά”).


Παρασκευή 15 Ιουλίου 2022

Μετρήσεις του κοινωνικού αντίκτυπου ενός εκπαιδευτικού συνεταιρισμού - Η περίπτωση του UnivSSE Coop

Προκαταρκτικές μετρήσεις του κοινωνικού αντίκτυπου ενός εκπαιδευτικού συνεταιρισμού με μελέτη περίπτωσης τον UnivSSE Coop ήταν το θέμα εισήγησης στο Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Συνεταιριστικής Έρευνας της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA CCR), με γενικό τίτλο “Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”, 13-15.7.2022, Αθήνα, με διοργανωτές: ICA - CCR, ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπ. Αθηνών, ΕΚΚΕ, ΕΑΠ, ΙΣΕΜ, Λαϊκό Πανεπ. Κ.ΑΛ.Ο., Πανεπ. Δυτ. Μακεδονίας, Πάντειο Πανεπ., Πανεπ. Πατρών, Co-opability Institute.

Η εισήγηση έγινε από τον Κώστα Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop").

Το αρχείο της παρουσίασης είναι στη διεύθυνση:

https://www.researchgate.net/publication/361904055_Preliminary_metrics_of_the_social_impact_of_an_education_cooperative_The_case_of_UnivSSE_Coop


Εκπαιδευτικό υλικό για την ανάπτυξη συνεταιριστικών δεξιοτήτων των νέων - Το πρόγραμμα «YOUTHShare»

Εκπαιδευτικό υλικό για την ανάπτυξη συνεταιριστικών δεξιοτήτων των νέων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «YOUTHShare» ήταν το θέμα εισήγησης στο Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Συνεταιριστικής Έρευνας της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA CCR), με γενικό τίτλο “Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”, 13-15.7.2022, Αθήνα, με διοργανωτές: ICA - CCR, ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπ. Αθηνών, ΕΚΚΕ, ΕΑΠ, ΙΣΕΜ, Λαϊκό Πανεπ. Κ.ΑΛ.Ο., Πανεπ. Δυτ. Μακεδονίας, Πάντειο Πανεπ., Πανεπ. Πατρών, Co-opability Institute.

Η εισήγηση έγινε από τον Σάββα Παυλίδη (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) με συν-συγγραφείς: Κάρολο-Ιωσήφ Καβουλάκο (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Κώστα Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop") και Στέλιο Γκιάλη (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Το αρχείο της παρουσίασης είναι στη διεύθυνση:

https://www.researchgate.net/publication/361904117_Educational_material_for_advancing_youth_cooperative_skills_The_case_of_the_project_YOUTHShare


Συνεταιρισμοί, ψηφιοποίηση και ο ρόλος του θεσμικού περιβάλλοντος: Μια συζήτηση μεταξύ συνεταιριστών και ερευνητών

Συνεταιρισμοί, ψηφιοποίηση και ο ρόλος του θεσμικού περιβάλλοντος - Μια συζήτηση μεταξύ συνεταιριστών και ερευνητών ήταν το θέμα στρογγυλού τραπεζιού στο Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Συνεταιριστικής Έρευνας της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA CCR), με γενικό τίτλο “Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”, 13-15.7.2022, Αθήνα, με διοργανωτές: ICA - CCR, ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπ. Αθηνών, ΕΚΚΕ, ΕΑΠ, ΙΣΕΜ, Λαϊκό Πανεπ. Κ.ΑΛ.Ο., Πανεπ. Δυτ. Μακεδονίας, Πάντειο Πανεπ., Πανεπ. Πατρών, Co-opability Institute.

Στο στρογγυλό τραπέζι συμμετείχαν: Hagen Henrÿ (University of Helsinki, Finland), Γιώργος Σταμπουλής (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και Κώστας Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop").

Συντόνισε η Cynthia Giagnocavo (ICA CCR European Board, University of Almería, COEXPHAL-UAL Chair in Agricultural, Cooperative Studies and Sustainable Development).


Πέμπτη 14 Ιουλίου 2022

Η βελτίωση της απασχόλησης των νέων με τη δημιουργία συνεταιρισμών - Το πρόγραμμα «YES!»

Η βελτίωση της απασχόλησης των νέων με τη δημιουργία συνεταιρισμών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «YES!» ήταν το θέμα εισήγησης στο Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Συνεταιριστικής Έρευνας της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA CCR), με γενικό τίτλο “Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”, 13-15.7.2022, Αθήνα, με διοργανωτές: ICA - CCR, ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπ. Αθηνών, ΕΚΚΕ, ΕΑΠ, ΙΣΕΜ, Λαϊκό Πανεπ. Κ.ΑΛ.Ο., Πανεπ. Δυτ. Μακεδονίας, Πάντειο Πανεπ., Πανεπ. Πατρών, Co-opability Institute.

Η εισήγηση έγινε από τον Γιώργο Αλεξόπουλο (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) με συν-συγγραφείς: Βασίλη Μπέλλη (ΑΝΚΑ - Αναπτυξιακή Καρδίτσας) και Κώστα Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop").

Το αρχείο της παρουσίασης είναι στη διεύθυνση:

https://www.researchgate.net/publication/361903960_Improving_youth_employment_by_cooperative_creation_The_project_YES


Τετάρτη 13 Ιουλίου 2022

Η συνεταιριστική συμβολή στη δημιουργία κέντρου κοινωνικής καινοτομίας - Το πρόγραμμα «SEED»

Η συνεταιριστική συμβολή στη δημιουργία κέντρου δεξιοτήτων κοινωνικής καινοτομίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «SEED» ήταν το θέμα εισήγησης στο Διεθνές Συνέδριο της Επιτροπής Συνεταιριστικής Έρευνας της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA CCR), με γενικό τίτλο “Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”, 13-15.7.2022, Αθήνα, με διοργανωτές: ICA - CCR, ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπ. Αθηνών, ΕΚΚΕ, ΕΑΠ, ΙΣΕΜ, Λαϊκό Πανεπ. Κ.ΑΛ.Ο., Πανεπ. Δυτ. Μακεδονίας, Πάντειο Πανεπ., Πανεπ. Πατρών, Co-opability Institute.

Η εισήγηση έγινε από τον Βασίλη Μπέλλη (ΑΝΚΑ - Αναπτυξιακή Καρδίτσας) με συν-συγγραφείς: Γιώργο Αλεξόπουλο (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Κώστα Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop").

Το αρχείο της παρουσίασης είναι στη διεύθυνση:

https://www.researchgate.net/publication/361903796_Cooperative_contribution_in_establishing_competence_centre_for_social_innovation_The_project_SEED


Τετάρτη 6 Ιουλίου 2022

Το τελικό πρόγραμμα του συνεδρίου ICA CCR European Research Conference, 13-15 July 2022, Athens

Το τελικό πρόγραμμα του συνεδρίου

ICA CCR EUROPEAN RESEARCH CONFERENCE 2022

“Rethinking co-operatives: From local to global and from the past to the future”

13-15 July 2022, Athens Greece

είναι αναρτημένο στη διεύθυνση:

https://ica-ccr-athens.gr/program/


Πέμπτη 23 Ιουνίου 2022

Η ανάγκη για ένα μητροπολιτικό πάρκο πρασίνου και πολιτισμού στη ΔΕΘ

Η σχεδιαζόμενη "ανάπλαση" της ΔΕΘ και η ανάγκη να δημιουργηθεί στη θέση της ένα μητροπολιτικό πάρκο πρασίνου και πολιτισμού ήταν το θέμα εκδήλωσης που διοργανώθηκε από την Πρωτοβουλία Πολιτών «Η ΔΕΘ Μητροπολιτικό Πάρκο για μια Βιώσιμη Θεσσαλονίκη» και το δημοτικό σχήμα «Η Πόλη Ανάποδα» στις 22.6.2022 στο Πάρκο Τσέπης της Γειτονιάς Αλ. Σβώλου.

Εισηγητές/τριες ήταν:

– Χάρις Χριστοδούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολεοδομικού-Αστικού Σχεδιασμού Σύγχρονων Ζητημάτων Αστικής Γεωγραφίας (Πρωτοβουλία Πολιτών)

– Κώστας Νικολάου, Επισκέπτης Καθηγητής Οικολογίας και Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας ΑΠΘ (Πρωτοβουλία Πολιτών)

– Λουκία Αργυριάδου, Δημοτική Σύμβουλος Δήμου Θεσσαλονίκης (Η Πόλη Ανάποδα).

Η εκδήλωση βιντεοσκοπημένη υπάρχει εδώ:

https://www.facebook.com/ipolianapoda.SKG/videos/353188690308066